Giáo sư Đặng Hữu: Với dân, không gì che giấu được
Thứ sáu ngày 5 tháng 10 năm 2012 11:54 AM
Nói không với giả dối
TT - GS Đặng Hữu - nguyên trưởng Ban Khoa giáo trung ương, nguyên bộ trưởng Bộ Khoa học - công nghệ và môi trường - khẳng định: "Giả dối trong khoa học chỉ là một phần rất nhỏ và nó là hệ quả của một xã hội mà giả dối đã thành nếp".
TT - GS Đặng Hữu - nguyên trưởng Ban Khoa giáo trung ương, nguyên bộ trưởng Bộ Khoa học - công nghệ và môi trường - khẳng định: "Giả dối trong khoa học chỉ là một phần rất nhỏ và nó là hệ quả của một xã hội mà giả dối đã thành nếp".
GS Đặng Hữu - Ảnh: Việt Dũng
"Tôi rất buồn với
cái cảnh vẫn thường thấy lâu nay là một người đi họp, dự hội nghị phải
ký vào hai, ba, bốn tờ giấy để nhận tiền. Chuyện nhỏ như vậy mà không
khắc phục được, để sự dối trá cứ phải diễn ra thì những chuyện khác làm
sao mà khắc phục. "
GS Đặng Hữu
* Thưa ông, thực tế cho thấy nỗi nhức nhối trong giới khoa học là phải tìm cách hợp thức các hóa đơn, chứng từ để có đủ tiền nghiên cứu. Ông bình luận gì về thực trạng này?
* Thưa ông, thực tế cho thấy nỗi nhức nhối trong giới khoa học là phải tìm cách hợp thức các hóa đơn, chứng từ để có đủ tiền nghiên cứu. Ông bình luận gì về thực trạng này?
- Phải nói rằng đang
có rất nhiều vấn đề xuất phát từ cơ chế. Chẳng hạn trong cơ chế chi cho
khoa học thì từ rất lâu Bộ Tài chính lúc nào cũng muốn làm chủ về tài
chính, quản lý việc chi tiêu, nhưng Bộ Khoa học - công nghệ mới là nơi
quản lý về nội dung, chịu trách nhiệm trước sự phát triển của khoa học
công nghệ. Vì vậy mới nảy sinh chuyện không rõ quyền hạn và trách nhiệm
của mỗi bên.
Cách đây 15-20 năm
đã có hiện tượng đưa ra các định mức, tiêu chuẩn trái khoáy, không thể
nào làm được nhưng cơ chế tài chính vẫn buộc người ta làm như vậy. Khi
đó có cảnh báo cho rằng cơ chế đó buộc các nhà khoa học thành những
người nói dối. Nhà khoa học muốn làm cho được việc thì phải nói dối,
phải hợp thức hóa để lấy tiền. Họp một buổi thì nói là hai, ba buổi.
Làm khoa học mà buộc
người ta phải lên danh mục rất là cụ thể, chi tiết mức chi từ khi có ý
tưởng, hậu quả là nó giới hạn triệt tiêu sự sáng tạo. Chẳng hạn tôi là
nhà khoa học, lúc đầu ý tưởng của tôi là nghiên cứu công nghệ A, tôi
phải lập dự án với các hạng mục chi để ra cái công nghệ A đó, nhưng
trong thực tế nghiên cứu có thể tôi nghĩ ra cái A’ nữa, khổ là tôi chỉ
có chừng ấy tiền và phải lựa chọn: hoặc là cứ nghiên cứu đến cái A thôi,
hoặc là tìm cách nào đó để hợp thức hóa thêm số tiền để có thể ra kết
quả tốt hơn.
Tôi lấy thêm ví dụ
nữa, từ cơ chế thiếu công khai, dân chủ, thiếu quy định về phản biện
khoa học cũng nảy sinh sự dối trá. Ví dụ khi làm một dự án, công trình
thì người chủ đầu tư dự án, công trình đó (là những người có quyền lực
và là người chi tiền) họ lập ra hội đồng khoa học để thẩm định, phản
biện. Thường thì người ta chỉ chọn những nhà khoa học phát biểu có lợi
cho họ. Công trình, dự án nào cũng nói là đã có góp ý, có phản biện,
nhưng chỉ lấy những ý kiến thuận, những ý kiến trái chiều thì bị loại
bỏ. Hậu quả là nhiều công trình, dự án thất thoát, hư hỏng mà không ai
chịu trách nhiệm.
* Thưa ông, việc sửa đổi cơ chế để không buộc người ta phải dối trá cũng như khiến người ta không thể dối trá có dễ không?
- Tôi khẳng định
việc sửa đổi không có gì khó, chỉ có điều chịu làm hay không mà thôi.
Chẳng hạn, chuyện một người đi họp ký mấy tờ giấy để nhận tiền tôi dám
chắc nó vẫn diễn ra trước mắt các đời bộ trưởng Bộ Tài chính, tại sao
không sửa? Trong khoa học cũng vậy, hiện nay đang quản lý đầu vào, không
quản lý đầu ra, người giỏi chạy dự án thì có tiền, nhưng kết quả dự án
thế nào thì thiếu sự đánh giá.
Khi còn là thành
viên Chính phủ, tôi đã nhiều lần khẳng định rằng trong lý thuyết chúng
ta luôn khẳng định phải lấy hiệu quả làm đầu. Nhưng tôi chỉ nghe thấy
báo cáo tổng kết là đã chi tiêu từng này, còn cái việc chi tiêu đó hiệu
quả ra sao, đem lại tăng trưởng GDP bao nhiêu, tăng năng suất bao nhiêu
thì rất hiếm thấy đánh giá. Công tác cán bộ cũng vậy, chỉ thấy dựa vào
bằng cấp, tuổi tác, chưa thấy lấy hiệu quả làm đầu.
Để chấm dứt tình trạng dối trá thì cần phải lấy trách nhiệm và hiệu quả làm thước đo của mọi công việc.
* Ông nói dối trá
trong hoạt động khoa học chỉ là phần nhỏ, muốn sửa thì phải bắt đầu từ
những chuyện lớn hơn, xin ông phân tích rõ điều này?
- Tôi muốn nói đến
sự kỳ vọng của người dân vào việc thực hiện nghị quyết trung ương 4. Tôi
rất tâm đắc với các ý kiến đề nghị phải quay trở lại giá trị Đại hội
VI, để nhìn rõ khuyết điểm, sai lầm do chủ quan gây ra. Từ đó làm rõ
nguyên nhân, hậu quả, cách khắc phục những cơ chế không phù hợp, tình
trạng thiếu dân chủ, không lắng nghe ý kiến của dân, không nhìn thẳng
vào sự thật, không nhìn thấy thực tế, rồi áp đặt tư duy, ý chí của mình
cho người khác. Đây mới chính là căn nguyên tạo ra sự dối trá.
Bài học Đại hội VI
là khẳng định sự thật khách quan, lấy dân làm gốc, xây dựng Đảng ngang
tầm với thời đại, là đạo đức, là văn minh, xây dựng nhà nước pháp quyền,
xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Tôi cho rằng trong những năm gần
đây, công tác xây dựng Đảng chưa đạt kết quả như mong muốn. Trước tình
hình khó khăn lại nảy sinh tư duy đối phó. Lẽ ra phải đưa những sự thật
ấy ra để phân tích, phê phán, rút kinh nghiệm, tìm ra giải pháp khắc
phục thì lại che giấu đi. Nhưng với người dân thì không có gì có thể che
giấu được.
Có nhiều việc chính
các cơ quan nhà nước nói không đúng, làm dân mất tin. Quản lý lỏng lẻo
để xảy ra tình trạng thất thoát lớn, nhiều vụ án nghiêm trọng được phát
hiện, nhưng trách nhiệm quản lý thì không rõ.
Kỳ này trung ương
kiểm điểm phải làm cho ra khuyết điểm ở đâu, ai phải chịu trách nhiệm
những gì. Đặc biệt phải tìm ra trong hệ thống quản lý của mình tại sao
lại để tình trạng bất cập, yếu kém xảy ra mãi. Phải coi đấu tranh chống
tham nhũng, chống suy thoái, chống dối trá là nhiệm vụ trung tâm hàng
đầu của Đảng trong giai đoạn hiện nay. Đồng thời với mở rộng dân chủ,
trao quyền cho dân để dân biết, dân bàn, dân kiểm tra, có dân là có tất
cả. Đảng, Nhà nước phải sử dụng báo chí làm vũ khí đắc lực cho cuộc đấu
tranh này.
LÊ KIÊN thực hiện
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét